چندی پیش، با توجه به این که خرید و فروش آنلاین طلا در بستر مجازی تیتر اغلب رسانه‌ها شد، امین کلاهدوزان رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در قالب توئیتی، دغدغه اصلی مطرح شده درمورد فروش آنلاین طلا را بدین صورت مطرح کرد که مهم‌ترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است. یعنی کسب و کار، پول را از مشتری دریافت می‌کند ولی طلا را در اختیار ندارد. به همین دلیل، نامه‌ای از سوی بانک مرکزی با حمایت مرکز تتا منتشر شد مبنی بر این که طلای فروخته‌شده باید موجود و در بانک ذخیره شود.
اهمیت این موضوع تا جایی است که اخیراً، نشست بررسی پیشنویس ضوابط معاملات آنلاین طلای آب‌شده با حضور رئیس اتاق اصناف ایران، رئیس و اعضای کمیسیون تخصصی طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف و معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران و نمایندگانی از بانک مرکزی و وزارت صمت، پلیس اماکن، پلیس فتا، پلیس امنیت اقتصادی، فعالان حوزه طلا برگزار شد.
قاسم نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف ایران با بیان این که خرید و فروش آنلاین طلا امروز به یک مطالبه از سوی مردم و اعضای صنف تبدیل شده است، بیان کرد: ما در این باره، نگرانی‌هایی نسبت به رعایت حقوق مصرف‌کنندگان و شفافیت تعاملات داریم که باید رفع شوند. به همین دلیل، به طور کلی، فروش هر نوع کالای صنفی باید زیر نظر اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی انجام شود؛ هر چند ما معتقدیم نظارت کشوری کافی نیست و باید ساز و کار نظارت‌های استانی را هم، ایجاد کنیم.
رئیس اتاق اصناف ایران گفت: دبیرخانه هیئت عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور، «ضوابط خاص رسته شغلی معاملات آنلاین طلای آب‌شده و مصنوعات طلا و جواهر» را با مشورت با برخی از کارشناسان تدوین کرده است، اما پیش از هر اقدامی لازم است تا این پیشنویس به طور مجدد، مورد بررسی قرار گیرد و نظر اعضای صنف گرفته شده و این نشست درمورد این امر مهم برگزار شود و لازم است طی جلساتی به جمع‌بندی نهایی برسیم. در نتیجه، باید ضوابط طوری تنظیم شده که حقوق مردم به طور صد درصدی رعایت شوند و نظر تمامی گروه‌ها و نهاد‌های مرتبط اعمال شود.
تضییع حقوق مصرف‌کننده در خرید و فروش طلای مجازی
نوده فراهانی ادامه داد: در تمام کشور‌های دنیا فروش مجازی روندی رو به رشد دارد و ما نمی‌توانیم از این ظرفیت‌ها غافل شویم ولی با این حال باید بپذیرم که در سال‌های گذشته، تعدادی از فروشگاه‌های مجازی از هر صنفی حقوق مصرف‌کننده را ضایع کرده‌اند و در این بین، فروش مجازی طلا به دلیل قیمت بالایی که دارد از حساسیت مضاعفی برخوردار است. در نتیجه، پس از تدوین ضوابط باید با آموزش و اطلاع رسانی کافی، مردم و اعضای صنفی را نسبت به اصول خرید و فروش مجازی طلا آگاه کنیم.
همچنین، کیومرث امیریان، رئیس کمیسیون تخصصی طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران افزود: پیشنهاد ما این است که تعداد سرور‌ها به ۲ عدد افزایش پیدا کنند و انجام معاملات فی مابین کاربران از طریق سکو ممنوع شود و لازم است که ماده جدیدی اضافه شود و بر اساس آن، تحویل طلا و یا واریز وجه تنها به خریدارانی امکان‌پذیر باشد که در زمان ثبت، احراز هویت شده‌اند و تبصره‌ای باشد مبنی بر این‌که در زمان تحویل به خریدار، هویت و یا اطلاعات مندرج در وب سایت تطابق و از خریدار رسید دریافت شود.
نیمه‌تعطیلی اتحادیه کسب و کارهای مجازی
گفتنی است که رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی درمورد خرید و فروش طلای آنلاین بیان کرد: موضوع فروش آنلاین طلا طبق دستورالعملی که تقریباً از ۴ سال پیش در اتحادیه کسب و کارهای مجازی نوشته شد و به تصویب رسید به این صورت بود که هر فردی بخواهد در فضای مجازی اقدام به فروش طلا کند یا باید طلافروش باشد و از اتحادیه طلافروشی مجوز داشته باشد یا این که با یک طلافروشی که مجوز رسمی دارد قرارداد محضری امضا کند و او مسئولیت فروش طلا را برعهده بگیرد. در همان زمان، تعدادی جواز کسب صادر شد و متأسفانه، حدود ۳ سال است که اتحادیه کسب و کارهای مجازی در حالت نیمه‌تعطیل قرار دارد و به همین دلیل، به طور دقیق اطلاع نداریم که چه تعداد مجوز صادر شده است.
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی اظهار کرد: نکته مهمی که در دستورالعمل به آن اشاره شده این است که طلا باید به خریدار تحویل داده شود و به همین خاطر، باید روی این موضوع نظارت صورت بگیرد. این در حالی است که در ۳ سال گذشته، اتحادیه کسب و کارهای مجازی در حالت نیمه تعطیل قرار دارد و کمیسیون‌های آن از جمله کمیسیون بازرسی که در این رابطه نقش مهمی ایفا می‌کند عملاً تعطیل است و کار نمی‌کند و بنده نگران این وضعیت نظارتی هستم.
الفت‌نسب درمورد دلیل تعطیلی اتحادیه کسب و کارهای مجازی گفت: تقریباً در ۳ سال گذشته قرار بود که انتخابات اتحادیه کسب و کارهای مجازی برگزار شود و این اتفاق نیفتاد و در حدود یکی دو ماه گذشته، دو بار انتخابات آن برگزار شده است ولی به دلیل این که در این مدت، اتحادیه کسب و کارهای مجازی تعطیل بوده است اعضا نیز، تمایلی به شرکت در انتخابات نداشتند. به همین خاطر، امیدوارم هرچه زودتر اتحادیه بتواند فعالیت خود را به صورت رسمی ادامه دهد و بتواند نظارت داشته باشد.
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی تصریح کرد: مرکز توسعه تجارت الکترونیک همزمان با این که اتحادیه کسب و کارهای مجازی، قدرت لازم خود را ازدست داد در یک محیط آزمایشی به نام سند باکس، یک سری از کسب و کارهای حوزه طلا را قرار داد و اعلام کرد که باید طلا در بانک مرکزی ذخیره شود و به نظرم، این اقدام درستی است. اما آیا نظارت کافی صورت می‌گیرد؟ آیا طلای فروخته‌شده ذخیره می‌شود؟
الفت‌نسب ادامه داد: تقاضای بنده از مردم این است حتماً سعی کنند طلایی که خریداری می‌کنند شرایط مطلوب و مجوز‌های قانونی را داشته باشد و تلاش کنند که طلا را دریافت کنند. چون دریافت طلا بسیار مهم است و اصلاً به صفحه‌های مجازی اعتماد نداشته باشند و از مراکزی که جواز کسب دارند و به ذخیره طلا می‌پردازند طلای خود را خریداری کنند و در این میان، امیدوارم که اتحادیه کسب و کارهای مجازی بتواند دوباره فعالیت خود را به صورت رسمی شروع کند و اِعمال نظارت بر این کسب و کار‌ها داشته باشد.
در ادامه، حمیدرضا نیکخواه، رئیس اتحادیه طلا، جواهر، نقره و سکه اصفهان هم گفت: ما گزارش داشتیم که بعد از این که برای دریافت طلای آنلاین خود اقدام کرده‌اند با مشکل عیار و بانکی و غیر بانکی بودن آن رو‌به‌رو شده‌اند؛ بنابراین مردم باید مراقب این نوع فروش طلا باشند. چون طلا مثل پوشاک و کالا‌های دیگر این‌چنینی نیست بلکه کالایی برای سرمایه‌گذاری است که افراد هزینه زیادی بابت آن می‌پردازند و نمی‌توانند براحتی به افرادی اعتماد کنند که شناختی درمورد آنها ندارند و حتی نمی‌دانند مکان فروش طلا کجاست؟
رئیس اتحادیه طلا، جواهر، نقره و سکه اصفهان تصریح کرد: ما مجوز فعالیت و پروانه کسب می‌دهیم که افراد فضای فیزیکی و واحد صنفی برای خرید و فروش طلا داشته باشند و آنها موظف هستند به صورت فیزیکی این کار را کنند و اگر هم، قصد داشته باشند که در فضای مجازی اقدام به این کار کنند ما اجازه تبلیغات به آنها می‌دهیم ولی اگر قصد فروش به صورت مجازی داشته باشد مجوزش با ما نیست و درواقع، این افراد باید مراحل دیگری را طی کنند تا مجوز فروش طلای آنلاین داشته باشند.
خالی‌فروشی؛ معضل مهم فروش طلای مجازی
نیکخواه با اشاره به ذخیره‌سازی طلا در بانک مرکزی افزود: اگر برخی از افرادی که به خرید و فروش طلای آنلاین مشغول هستند مثلاً ۱۰ کیلو طلای خود را در بانک مرکزی ذخیره کنند ولی به اندازه ۱۰۰ کیلو خرید و فروش کنند. بانک مرکزی چگونه متوجه خالی‌فروشی این افراد خواهد شد؟ خالی‌فروشی طلا یعنی در حقیقت، خریدار پول را پرداخت می‌کند ولی طلا را به صورت واقعی دریافت نمی‌کند و صرفاً رسید کاغذی از معامله دریافت می‌کند و در خالی‌فروشی، طلایی وجود ندارد ولی افراد به خرید و فروش آن می‌پردازند و هر سودی که به هر کدام از طرفین برسد آن فرد، سود را دریافت می‌کند.
رئیس اتحادیه طلا، جواهر، نقره و سکه اصفهان افزود: بنده به مردم توصیه می‌کنم اگر قصد دارند در بازار طلا سرمایه‌گذاری کرده حتماً از واحد‌های صنفی اقدام به این کار کنند که به محض پرداخت پول، طلا و فاکتور آن را به صورت فیزیکی تحویل بگیرند.
